یکی‌از مسخره‌ترین سوالایی که توی بچگی ازمون می‌پرسیدن این بود که: «بزرگ شدی می‌خوای چیکاره بشی؟» انگار توی پنج سالگی قراره بشینی یه تحلیل جامع از شخصیت و علایقت و بازار کار جهانی بکنی و با یه لبخند بگی: «من می‌خوام جراح مغز و اعصاب بشم، ولی در کنارش یه استارتاپ هم بزنم که مشکل کمبود آب رو تو آفریقا حل کنه.»
بزرگ‌تر که می‌شیم، می‌فهمیم این سوال به این راحتیا نیست. یعنی در واقع، یه جور شکنجه‌ی ذهنیه. چون یه روز فکر می‌کنی باید نویسنده بشی، فرداش می‌خوای مهندس کامپیوتر بشی، یه هفته بعد می‌زنی تو کار فیلم‌سازی، بعد یهو به این نتیجه می‌رسی که اصلاً چی می‌شد اگه می‌رفتی یه مزرعه می‌زدی و تو سکوت زندگی می‌کردی؟ خلاصه، توی این دنیایی که پر شده از انتخاب‌های بی‌نهایت، پیداکردن یه شغل که واقعاً باهاش حال کنی، سخت‌تر از پیداکردن یه سریال خوبه که قسمت آخرش رو آب نبسته باشه.
کتاب شغل موردعلاقه از آلن دوباتن دقیقاً درباره‌ی همین درگیریه. این کتاب نیومده که بهت بگه چجوری رزومه‌ت رو قوی‌تر کنی یا چجوری توی مصاحبه‌های کاری زرنگ‌تر باشی. نه، این کتاب یه سوال خیلی عمیق‌تر رو می‌پرسه: چرا ما این‌قدر توی پیداکردن شغل مناسب به فنا می‌ریم؟ چرا آدمایی که کارای به‌دردبخوری دارن، بازم حس می‌کنن که گیر افتادن؟ چرا یه عده، علیرغم این که درآمد خوبی دارن، هنوزم صبح‌ها که می‌خوان برن سر کار، حس یه زندانی رو دارن که دارن می‌برنش برای بازجویی؟
مشکل اینجاست که دنیا یه فانتزی خیلی بد درباره‌ی «شغل رویایی» توی کله‌ی ما فرو کرده. از بچگی بهمون گفتن که اگه کار مورد علاقه‌ت رو پیدا کنی، دیگه همه‌چیز بر وفق مراده. ولی کسی نمی‌گه که حتی اگه اون کار رو پیدا هم بکنی، بازم روزایی هست که دلت می‌خواد کله‌ی رئیست رو بکوبی به دیوار یا لپ‌تاپت رو از پنجره بندازی بیرون. یا این که شاید اصلاً اون شغل رویایی‌ای که دنبالش بودی، تو واقعیت اونقدرا هم رویایی نباشه.
دوباتن می‌گه که انتخاب شغل برای ما یه چیزی بیشتر از صرفاً انتخاب یه راه برای پول‌درآوردنه. ما شغلمون رو مثل یه آینه می‌بینیم که ارزش و جایگاه‌مون رو توی جامعه نشون می‌ده. یعنی اگه یه کار خفن و پرستیژدار داشته باشی، انگار یه مُهر تأیید گرفتی که «آره، تو یه آدم ارزشمندی» و اگه یه کار ساده داشته باشی، ممکنه توی ذهن خودت اینجوری تحلیلش کنی که یعنی تو آدم مهمی نیستی.
ولی این طرز فکر یه تله‌ی روانیه. چون خیلی‌وقتا چیزی که واقعاً از یه شغل می‌خوای، فقط حقوق بالا یا کلاس کاری نیست. ممکنه تو دنبال یه کاری باشی که توش حس مفیدبودن داشته باشی، یا یه کاری که بهت آزادی بده، یا یه چیزی که باهاش بتونی خلاقیتت رو بروز بدی. ولی ما توی یه دنیایی زندگی می‌کنیم که مدام بهمون القا می‌کنه که موفقیت یعنی یه کار پرزرق‌وبرق، یه دفتر شیک، و یه حقوق دهن‌پرکن.
پس چی کار باید کرد؟ دوباتن پیشنهاد می‌کنه که به جای این که دنبال یه شغل فانتزی بگردی که انگار قراره تو رو به بهشت بفرسته، بشینی و دقیق نگاه کنی که تو واقعاً چه چیزی توی کار برات مهمه. نه چیزی که جامعه بهت گفته، نه چیزی که بقیه ازش تعریف می‌کنن، بلکه اون چیزی که تو رو صبحا از خواب بیدار می‌کنه بدون این که حس کنی قراره بری توی جهنم.
یه جای کتاب می‌گه که برای پیداکردن شغل مورد علاقه، باید اول ببینی چی توی دنیا برات ارزشمنده. مثلاً اگه دلت می‌خواد به بقیه کمک کنی، شاید کارت باید یه جنبه‌ی اجتماعی داشته باشه. اگه عاشق یادگرفتن چیزای جدیدی، شاید کارت باید طوری باشه که همیشه توش در حال رشد باشی. یا اگه از محدودیت متنفر باشی، شاید بهتره اصلاً سمت کارای دفتری نری و یه چیزی برای خودت راه بندازی.
نکته‌ی طلایی اینه که هیچ شغل کاملی وجود نداره. هر کاری یه گندی داره که باید باهاش کنار بیای. ولی فرقش اینه که تو باید اون گندی رو انتخاب کنی که تحمل‌کردنش برات راحت‌تره. مثلاً یکی دوست داره کارش استرس داشته باشه ولی خلاق باشه، یکی دیگه ترجیح می‌ده کارش روتین باشه ولی امنیت داشته باشه. و اینا چیزاییه که فقط خودت می‌تونی کشفشون کنی، نه با یه تست شخصیت مسخره‌ی اینترنتی.
آخرش اینه که تو قراره یه عمر از زندگیت رو سر کار بگذرونی، پس بهتره یه کاری کنی که لااقل حس نکنه داری روح و روانت رو قسطی می‌فروشی. این کتاب یه راهنماست برای این که بفهمی چطور باید توی این مسیر حرکت کنی، بدون این که اسیر توهم «شغل رویایی» بشی. چون حقیقت اینه که هیچ کاری همیشه عالی نیست، ولی اگه کار درست رو پیدا کنی، حداقل می‌تونی بعضی روزا با یه حس خوب از خواب بیدار بشی.
کتاب شغل موردعلاقه بیشتر از این حرفا می‌تونه ما رو برای رسیدن به شغل مناسب‌مون راهنمایی کنه. خبر خوب اینه که چکیدا صفر تا صد این کتاب رو برات خلاصه کتاب صوتی و متنی کرده و همین الان می‌تونی ازطریق سایت و اپلیکیشن چکیدا خلاصه کتاب شغل موردعلاقه رو بخونی یا بشنوی.
- اگه هرروز صبح موقع رفتن به کار انگار می‌خوای وارد جهنم بشی
- اگه نمی‌دونی چطور باید علایقت رو پیدا کنی
گلبرگ سپهرآرا
احمد تیموری فر
