خلاصه کتاب فراسوی نیک و بد که با اسم فراسوی خیر و شر هم شناخته میشه، درباره‌ی تعریفِ اشتباه اخلاق در دنیای قدیم و امروز صحبت می‌کنه.
فریدریش نیچه، فیلسوفِ معروفِ آلمانی که نویسنده‌ی این کتاب هست، معتقد بود که دنیای غرب و فرهنگ مسیحیت در مسیری قدم گذاشته که به‌اشتباه اخلاق بردگی رو ارجح‌تر از بقیه می‌دونه.
فرهنگ مسیحیت چه چیزی رو ترویج میده؟
نیچه می‌گفت که فرهنگ و اخلاق مسیحیت برای «عدالت و برابری» ارزش قائل میشه؛ درصورتی‌که برابری در دنیایی که ما زندگی می‌کنیم، ابدا معنایی نداره.
خلاصه کتاب فراسوی نیک و بد برای اثباتِ این حرفش هم یه مسئله‌ی جالبی رو طرح می‌کنه. کتاب میگه مگه همه‌ی آدمای دنیا ازلحاظ توانمندی و استعداد هم‌سطح و برابر هستن که ما انتظار برابری رو در تمام سطح جامعه داشته باشیم؟
نیچه باور داشت که فرهنگ و اخلاق مسیحیت، منفعت اشخاص رو به‌نفع منفعت عموم قربانی می‌کنه و این اتفاق باعث میشه تا در بلندمدت ما با نسلی روبه‌رو بشیم که فرصتِ بروزِ استعداد و توانایی‌های خاصشون رو نداشته باشن.
نیچه میگه که ازنظر من اخلاق مسیحی یه سیستم ارزش ضعیفه که به اشخاص آسیب میزنه. کل هدف این اخلاقیات، اینه که افراد رو سرکوب و رام کنه تا به اعضای بی‌آزار و مطیع و مفید جامعه تبدیل بشن. به‌خاطر همینه که من به این اخلاقیات میگم اخلاق گله‌ای.
مشکل اصلی اینه که اخلاقیات مسیحی، یه سیستم ارزشی سرکوب‌کننده‌س که بیشتر به رابطه‌ی ما با بقیه اهمیت میده تا رابطه‌ی ما با خودمون. اخلاقیات ما جوری طراحی شده که اراده‌ی معطوف به قدرت ما رو محدود کنه، منزلت ما رو پیش خودمون پایین بیاره و تمایلات و اشتیاق‌های خودِ ما برای نفع‌رسوندن به بقیه رو سرکوب کنه.
با‌این‌حال، نیچه در کتاب فراسوی نیک و بد صرفا به اخلاق مسیحیت خرده نمی‌گیره.
این فیلسوفِ آلمانی معتقده که حتی فلاسفه‌ی قبل‌از خودش هم تصویر درستی از اخلاقیات ارائه نکردن؛ بلکه صرفا ارزش‌هایی رو ساخته‌وپرداخته کردن که فقط برمبنای زندگی شخصی خودشون شکل گرفتن، نه واقعیت جامع و واحد.
نیچه باور داشت که در فلسفه‌ی غرب، رگه‌ای از ایمان به مسیحیت وجود داره و برهمین‌اساس، متعتقد بود که فلاسفه، دورو هستن؛ چون اونا ادعا می‌کنن که بدون سوگیری، دنبال حقیقت مسلم هستن؛ اما درواقع فقط لباس منطقی به تنِ پیش‌داوری‌هاشون کردن.
جملات کتاب فراسوی نیک و بد
- کیست که به خاطر نام نیکِ خود، حداقل یک‌بار خویشتن را قربانی نکرده باشد.
- آدمی را به خاطر فضایلش از همه بیشتر کیفر می‌دهند.
- آنچه آدمی را والا می‌سازد، نه شدت احساس والا، بلکه مدت آنهاست.
- جنون در افراد استثناست؛ اما در گروه‌ها، احزاب، ملت‌ها و ادوار اصل است.
- بسیار دم‌زدن از خویش، راهی است برای نهفتنِ خویش.
- خودپسندی دیگران تنها هنگامی برای ما ناپسند است که خلاف خودپسندی ما باشد.
- پختگی مرد یعنی آن جدیتی که آدمی در کودکی در بازی داشته است.
- چیزی به نام پدیده اخلاقی وجود ندارد؛ آنچه هست تفسیر اخلاقی پدیده‌هاست.
- آنچه یک زمانی شرّ شمرده میشد، بسا پژواکی است بی‌گاه از آنچه روزگاری خیر شمرده میشد.
اگه دوست داری به‌طور مختصر و ساده، به درک درستی از فلسفه‌ی نیچه برسی، خوندن خلاصه کتاب فراسوی نیک و بد بهترین کاری هست که می‌تونی انجام بدی.
- اگه دوست داری بدونی که تفکر دنیای کلاسیک غرب چی بوده
- اگه می‌خوای باورها و ارزش‌های کنونیِ خودت رو به چالش بکشی
شایان شیروانی
